İran'a yönelik ambargo, bu ülkede dengeleri alt üst etti. İran hükümeti resmi bir kur açıklasa da ABD Doları alıp satmayı bırakınca, kur, iç piyasada belirlenir hale geldi. Ancak resmi kur ile piyasa kuru arasında yarı yarıya fark oluştu. Bu fark Türk tekstil ve konfeksiyoncusunu vurdu.
Çünkü resmi kurdan satış yapan İranlı ithalatçı, parasını iç piyasadan dolara çevirince zarar etti. İran'a mal satışı yüzde 80 azaldı.
Türk tekstil ve konfeksiyon ihracatçıları, İran'da kur ve para transferi konusundaki sıkıntılardan dolayı kara kara düşünmeye başladı. Sıkıntının temelinde İran'ın yürütmekte olduğu dış politika nedeniyle başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin uyguladığı ambargo yatıyor.
Şöyle ki ambargo ülkenin iç piyasasındaki dengeleri de alt üst etmiş durumda. İran hükümeti, son 6 aydır resmi dolar kuru açıklamasına rağmen dolar alım ve satımı yapmıyor. Bu nedenle iç piyasada da dolar kuru büyük bir patlama yapmış durumda. 4 ay önce İran'ın resmi dolar kuru bin 120 tümen (Tümen iç piyasada kullanılan bir para birimi. 1 Tümen,10 Riyal değerinde) iken, bugünkü resmi kur bin 310 tümene çıkmış durumda.
İran'ın para birimi resmi verilere göre son 4 ayda yüzde 15'lere yakın değer kaybetmiş olsa da iç piyasada durum çok daha farklı. Çünkü şu an, serbest piyasada 1 dolar, 2 bin 100 ile 2 bin 300 tümen arasında değişiyor. İşte resmi dolar satışının olmaması ve doların iç piyasadan alınması zorunluluğu, Türkiye'den tekstil ve konfeksiyon ithalatı yapan İranlı firmaları dolayısıyla Türk tekstil ve konfeksiyon ihracatçılarını
zora sokuyor.
Ödeme yapmıyorlar
Bursa ile çevresinde tekstil ve konfeksiyonla uğraşan firmaların önemli bir çoğunluğunun İran pazarına çalıştığını belirten Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği (UTİB) Başkanı İbrahim Burkay, bu belirsizlik nedeniyle tekstil ve konfeksiyon ihracatçılarının sıkıntı içinde olduğunu kaydetti. Türk firmaların İran'a 5 ay vadeli mal verdiğini belirten Burkay, "Resmi kur ile piyasadaki kur arasında ciddi fark var. Bizden 10 dolara mal alan İranlı bir firma bunu iç piyasada resmi kura göre bir kar koyarak satıyor. Ancak resmi olarak dolar satışı olmadığı olmadığı için bu parayı iç piyasadan dolara çevirmek zorunda kalıyor. Sonuçta ürün başına eline ancak 7-8 dolar geçiyor. firmalar, zarar etmemek için tümenin yükselmesini bekliyor, bize de ödeme yapmıyorlar. Ciddi bir sıkıntı var" diye konuştu.
Sevkiyatlar durdu
Her yıl nevruz döneminde İran'a yüklü miktarda sevkıyatlar yapıldığını ancak ödemeler aksadığı için bu sevkıyatların da durduğunu belirten Burkay, "Geçen yıla göre sevkıyatta yüzde 80 düşüş var. Herkes endişe içinde bekliyor. Özellikle Bursa ve çevresinden İran'a çok mal satılıyor. UİB'in tekstil ihracatı içerisinde İran'ın payı yüzde 7. Birçok firma, hayatını İran pazarına bağlı olarak sürdürüyor. Umut ediyorum ki bu sıkıntı bir an önce düzelir. Yine eski kurlara geri dönülür. Ama İran bunu atlatacak" diye konuştu.
İran'dan Türkiye'ye gelen ve Türkiye'den İran'a giden para transferlerinde de ciddi sıkıntı olduğunu kaydeden Burkay, "İran bankalarının uluslararası transferlerde dolarla ilgili kullanacakları limitler yok. Pek çok banka dolar transferi yapamıyor. Avrupa ve ABD tarafından kara listeye alınmış İranlı pek çok banka var. Onlarla da çalışamıyoruz. Kara listede olmayan bankalarda da transfer sıkıntısı başladı. İran'da ne oldu da devalüasyon oldu, onu da anlamıyoruz. Piyasadaki artıştan dolayı İran devleti kendi açıkladığı kurdan da dolar satışı yapmıyor" şeklinde konuştu.
Gündemdeki sıkıntı, Laleli ve Osmanbey'deki hazır giyim ve konfeksiyon firmalarını etkileyecek. İran'ın dış ilişkilerinden kaynaklı olarak parası değer kaybetti. Bu tabii ilk etapta İran'la ticari ilişkide olan firmalar için sıkıntı yaratıyor. Tekstil ve konfeksiyon ihracatçılarının ne oranda etkileneceğine dair resmi bir rakam yok ama Laleli ve Osmanbey'deki firmalarımız çok etkilenecek gibi. Belirsizlikten dolayı, Avrupa'nın ABD'nin müdahale ile ilgili tutumundan dolayı İran'da herkes tedirgin. Bekleyip göreceğiz.
DÜNYA