Osmanlı Devleti'nin, yük, yolcu, asker, gıda ve silah taşımada, Van Gölü'nden bugünküden daha etkin yararlandığı belirtildi.
Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Demirtaş, yaptıkları araştırmada, ilkçağlardan Osmanlı'ya gelinceye kadarki sürede Van Gölü'nde ciddi bir denizcilik faaliyetinin yürütüldüğünü söyledi.
Osmanlı döneminde Van Gölü'nün, bir deniz gibi kullanıldığını vurgulayan Demirtaş, şöyle devam etti:
"Araştırmalarımızda özellikle askeri ve ekonomik manada çok büyük oranda gölden istifade edildiğini görüyoruz. Osmanlı Devleti, İran'a yaptığı seferlerde ordu, silah ve mühimmatının önemli bir bölümünü Van Gölü'nden geçirdiğini görmekteyiz. Yine o dönemde yüzyıllar boyu Van'a, Bitlis ve Tatvan ilçesinden odun, Diyarbakır bölgesinden de buğday ve zahire sevkiyatı yapılmış. Ayrıca Kanuni, Mimar Sinan'a, Tatvan'da 3 kadırga yaptırmıştır. Kadırganın yaptırıldığına dair belgeler var."
Osmanlı döneminde Van Gölü'nde çok sayıda deniz aracının faaliyet yürüttüğüne dikkati çeken Demirtaş, gölde şahıslara ait gemilerin de bulunduğunu ifade etti.
Demirtaş, 1890 yılına doğru gölde hakimiyeti kendi kontrolünde tutabilmek için Osmanlı'nın birtakım faaliyetler yürüttüğüne işaret ederek, "Devlet kendi eliyle bu işleri yürütmek için gemiler inşa etmiştir. 19. yüzyılın sonlarında 92 deniz aracının gölde faaliyet yürüttüğü kayıtlarda yer alıyor. Osmanlı, gemiler inşa ederek, göl üzerindeki trafiği ele almıştır. Bu durum Osmanlı'nın son yıllarına kadar devam etmiştir" dedi.
Bölgeyi işgal eden Rusların da burada bazı deniz araçları inşa ederek, Tatvan-Van arasında seferler yaptığını belirten Demirtaş, Rusların bölgeden çekilmesiyle Türkiye Cumhuriyeti'nin bu deniz araçlarını belli bir süre kullandığını dile getirdi.
"Van Gölü'nde 50 gemi faaliyet yürütürmüş"
Van Gölü'nün, Türkiye ve bölge ekonomisi için çok büyük bir önem taşıdığını anlatan Demirtaş, Evliya Çelebi'nin kayıtlarında, 17. yüzyılın ortasında Van Gölü'nde 50 geminin faaliyet yürüttüğünü ancak günümüzde göldeki küçük tekne ve sandallar dahil bu sayıya ulaşılamadığını kaydetti.
Demirtaş, bu sayıya kısa sürede ulaşmanın mümkün olmadığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
" Osmanlı Devleti'nin, Van Gölü'nde yük ve yolcu taşıdığına dair çok sayıda belge var. Kanuni'nin yaptırdığı kadırgaların belgesini Süleymaniye Kütüphanesi'nde buldum. Osmanlı'nın, Van Gölü'nü adeta deniz gibi kullandığına, seferleri buradan yaptığına, gemiler inşa ettiğine ve zahireleri göl üzerinden doğuya aktardığına dair çok sayıda kayıt buldum.Osmanlı Devleti'nin, Van Gölü'nü şimdikinden çok daha verimli şekilde kullandığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
AA