Körfez ülkeleri genelinde artan dış borç faizleri ve geçen yılın başlarındaki kadar olmasa da, beklentilerden daha düşük seyreden petrol fiyatları, 2017 yılının körfez genelinde, rekor bütçe açıklarının görülebileceği bir yıl olacağı tahminlerini gündeme taşıyor.
Ekonomistler körfez ülkelerinin bütçedeki gider kalemlerinin yüzde 30 azaltılması durumunda ancak denk bütçeden söz edilebileceğini yoksa, bütçe açıklarının kaçınılmaz olduğunu ifade ediyorlar.
Suudi Arabistan, Bahreyn ve Umman gibi ülkelerde devletin mali borçlarından kurtulması biraz zor ve meşakkatli görünüyor. Milli Gelir büyüklüğü sıralamasında Katar en güçlü yeri alırken, onu Kuveyt ve BAE izliyor. Körfez hükümetleri birbirlerine benzeyen tedbirlerle kamu harcamalarını azaltmaya çalışıyor. Bazı bakanlıklar birleştirilip devlette küçülme politikası izlenirken, yabancı çalışanlarda azaltmalar ve özellikle kamusal kurumlarda maaş dondurma, ikramiye ve terfilerin durdurulması ortak yöntemler arasında.
Suudi Arabistan
Suudi Arabistan’ın son 10 yılın en düşük enflasyon oranına sahip olduğu açıklandı. İç piyasada Suud Riyali sabit kurla dolara endekslenmiş olduğundan, uluslararası piyasalarda yüksek seyreden dolar, dünya genelinde gıda fiyatlarının düşük seyretmesine neden oluyor. Bu da ithal gıda pazarı olan Suud için bir enflasyonist baskı oluşturmuyor.
Öte yandan, IMF tarafından yapılan açıklamada, Suudi Arabistan’ın büyüme oranı tahmininin 2017 yılı için düşürüldüğü ifade edildi. Daha önce IMF tarafından Ekim ayında yapılan açıklamada 2017 yılı için yüzde 2 olarak yapılan büyüme tahmini, yeni açıklama ile binde 4’e çekildi. Suudi Ekonomi Bakanlığı 2016 yılı büyüme oranının yüzde 1.4 olarak açıklamıştı. Bu oran son on yılın ortalaması olan yüzde 4’ün oldukça gerisinde.
Bu arada Suudi Arabistan Maliye Bakanı, ülkedeki yabancıların kendi ülkelerine yaptıkları havalelerden vergi alınacağına dair haberleri yalanladı. Geçtiğimiz hafta Suud Danışma Meclisi, aldığı bir kararla, hükümete ülkede yaşayan yabancıların yurtdışına yaptıkları para transferlerinden yüzde 6 oranında vergi alınmasını tavsiye etmiş ve bu karar ülke genelindeki yabancılar arasında büyük infial oluştumuştu.
Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşan Suud’lu Enerji Bakanı, Avrupalıları güneş enerjisi yatırımları konusunda işbirliği yapmaya çağırdı. Suud’lu Bakan, halen Riyad”da devam eden 10 GiGAWATT lık güneş enerjisi santrali projesi tamamlandığında, 2023 yılına kadar 30 milyar doların üstünde bir kazanıma ulaşacaklarını da sözlerine ekledi.
Suudi Arabistan Hac Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, Mekke ve Medine’yi Kasım ayından bu yana yaklaşık 1.5 milyon insan ziyaret etti. Aynı açıklamada en fazla ziyaretçinin geldiği dört ülkenin sırasıyla, yüzde 31 ile Pakistan, yüzde 18 ile Endenozya, yüzde 12 ile Hindistan ve yüzde 8 ile Malezya olduğu bilgisi verildi.
Suudi Arabistan’ın mobil iletişim operatörleri, devletin hayata geçirmek istediği telefon abonelerinin parmak izi ile kayıt altına alınması projesinden dolayı yüksek maddi kayıplarda bulunduklarını açıkladılar. Suud İç İşleri Bakanlığı ve Ulusal Bilgi Sistemi’nin yürüttüğü projede sim kartı sahiplerinin parmak izleri ile kayıt altına alınması isteniyor.
Suudi Arabistan İskan Bakanlığı tarafından yönetilen konut edindirme projesinde gelir durumu düşük olan kalabalık aileler için, önümüzdeki üç yıl içerisinde birinci aşamada yaklaşık 120 bin ev konut yapılacak. Buna ilave olarak devlet yine aynı gruptaki ailelere 75 bin konut arsası temin edecek. Suud hükümeti bu projeyi tamamlamak için 32 milyar dolar harcayacak.
Birleşik Arap Emirlikleri
Birleşik Arap Emirlikleri, Hindsitan’la 75 milyar dolarlık bir yatırım ortaklığı için Hintli siyasetçilerle temaslarda bulunuyor. Üç günlük resmi bir ziyaret için Hindistan’da bulunan BAE Veliaht Prensinin gündemi, Hindistan’da petrol çıkarımı, alt yapı inşaatlarının finansmanı, iki ülke arasındaki dış ticaretin geliştirilmesi ve benzeri alanlarda kullanılmak üzere 10 yıl süreli ortak bir fon kurulması ve bu fonun yönetimi. Hindistan tarafı da bu ziyarete oldukça önem veriyor.
Dubai 2016 yılında yaklaşık 34 milyon ton gıda ithal etti. 2015 yılına göre 352 bin ton daha fazla gıda ithal edilmiş oluyor. İthal edilen gıda ürünlerinin standartlara uymaması nedeni ile, 2013 yılında yaklaşık 30 tonu imha edilmişken, 2016 yılında sadece 14 ton gıda imha edildi.
Dubai’de akıllı şehir çalışmaları kapsamında, şehirdeki tüm trafik ışıkları tek kontrol merkezinden yönetilerek senkronize edilecek. Özellikle trafiğin yoğun olduğu saatlerde ve yerlerde, artan yoğunluğa çözüm getirebilmek için, kablosuz ağla birbirine bağlı olan kavşak ve caddelerdeki tüm trafik ışıkları, tek merkezden kontrol edilecek.
Birleşik Arap Emirlikleri güneş enerjisi santrallerinde üçüncü aşama olarak 13.6 milyar dolarlık yeni bir anlaşma imzaladı. Tamamlandığında dünyanın en büyük solar tesisi olacak olan Dubai Projesi ile 2030 yılına kadar toplam enerjinin yüzde 50’sinin yenilenebilir kaynaklardan olması planlanıyor.
Katar
Katar önümüzdeki 5 yıl içerisinde meyve ve sebze ürünleri yetiştirilmesinde iç talebi karşılayacak düzeye gelebilmeyi hedefliyor. Bazı mevsimlik ürünlerde yerli üretim yüzde seksene kadar ulaşsa da, tüm yıl boyu hedefi yüzde yüz yerli ve doğal olarak kabul edildi. Bu konuda harekete geçen ilgili bakanlık yetkilileri, hükümetin doğal ve uluslararası kalitede yerli ürün üretilmesi için iyerel yönetimleri ve çiftçileri destekleyeceklerini vurguluyor.
Katar’ın en büyük kamu bankası, Türkiye’nin 2 milyar dolarlık uluslararası tahvil ihracı için uluslararası bir konsorsiyuma öncülük ediyor. Haberlere göre söz konusu tahvil, 10 yıl vadeli ve teminatsız olacak.
Umman basını
Diğer körfez ülkelerinin ardından Umman da İş Kanunu’nda köklü değişikliklere gitmeye hazırlanıyor. Umman Çalışma Bakanlığının yaptığı açıklamada, Umman’da milli istihdamı hem işveren, hem de işgören açısından özendirecek, istihdamda yabancıya bağımlılığı azaltacak bir tasarı üzerinde çalıştıklarını ve bu tasarının Danışma Meclisi’nde de tartışılacağını ifade etti.
Düşük petrol fiyatları ile başedebilmek için petrol ve gaz üretiminde verimliliği ve etkinliği artırmayı hedefleyen Umman hükümeti, alınan tedbirler sayesinde 1.5 milyar dolar tasarruf sağladığını açıkladı. Bu tedbirlerin başında ise petrol ve gaz sektöründe istihdam edilen Umman’lı işgörenlerin başka sektörlere kaydırılması yer alıyor. Bu yolla 2015’den bu yana yaklaşık 4000 Umman’lının işi değiştirildi.
Kuveyt gündemi
IMF Kuveyt’i, körfez ülkeleri açısından bu zor günlerde, kendi ayakları üzerinde yürüyebilecek bir ekonomi olarak nitelendirdi. Körfezin diğer ülkeleri gibi, petrolün yüksek fiyatla satıldığı günlerde, çılgın yatırımlara girmeyen Kuveyt, bu günlerde bu temkinli tavrının semeresini görüyor. Körfez ülkeleri arasında bugüne kadar dış borç almayan tek ülke olan Kuveyt, enerji fiyatlarındaki sübvansiyonların kaldırılması, kamu harcamalarının azaltılması, maaş ve ücretlerde makul artışlar gibi yöntemlerle en düşük bütçe açığına sahip körfez ülkesi olma durumunda. Bununla birlikte körfezin diğer ülkelerinden farklı olarak, muhalif görüşlerin daha güçlü dillendirilebildiği Kuveyt’te iç siyaset, populizm ile, siyasi krizler arasında gelgitler yaşamaya devam ediyor.
AKRA için derleyen: Sedat Yüksel