Dolar 2 TL’yi gördü, hesaplar şaştı!
Son Güncelleme: 27 AĞUSTOS 2013 - TSİ 09:57
Döviz kurunun yükselişi, ekonomide hesapları şaşırttı. Son beş yılda gelişmiş ülkelerin parasal genişlemeye gitmesi, Türkiye gibi ülkelere yoğun sıcak para girişi yaşatmış ve bu durum kurları düşürmüş, ithalatı ucuzlatarak cari açığı büyütmüştü. Şimdi ise gelişmiş ülkeler öncekinin tersine parasal “sıkılaştırmaya” gidiyor. Bu da Türkiye gibi ülkelerden sıcak para çıkışına neden oluyor. Nitekim bu gelişme sonucu geçen haftaya 1.94 TL’den başlayan dolar cuma günü 2 TL ile tarihi seviyesini gördü. Dolar için bundan sonraki yeni denge seviyesinin neresi olacağı merak ediliyor.
Yatırımını Plan'da öngörüldüğü gibi ortalama 1.83 TL'lik dolar kuru üstünden yapan sanayici ve yatırımcı için kurdaki bu yükseliş, maliyetlerde öngörülmeyen bir artış anlamına geliyor. Bunun yol açtığı sermaye ihtiyacı ise yükselen faizlerden temin edileceği için ayrıca ek maliyet çıkaracak. Kurda anormal artış, sanayinin üretim kapasitesini geriletici, yatırımları yavaşlatıcı etki yapacak. Bu durumda istihdam daralması, işten çıkarmalar beklenebilir.
Kurdaki artış, 2013'te 253 milyar dolar olarak öngörülen ithalatın TL karşılığını aynı paralelde büyütecek. Türkiye'nin neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu ve geçen yıl 60 milyar doları aşan, bu yılın ilk yarısında da 23 milyar dolara yaklaşan ithal enerji faturasının TL cinsinden karşılığı büyüyecek. Bu da, elektrik, doğalgaz, akaryakıt zamlarını kaçınılmaz hale getirecek. İthalattaki maliyet artışları, perakende fiyatlara yansıyacak, bu da tüketici enflasyonunu yükseltecek. Çift haneli enflasyon gündeme gelebilir.
Döviz kazandırıcı faaliyet olarak ihracatçının kazanacağı dövizlerin TL karşılığının artması nedeniyle, kur artışının bu kesimin lehine olduğu düşünülse de kısa sürede durumun aleyhe dönebileceği belirtiliyor. İhracatın, büyük oranda ithalata bağımlı olması nedeniyle, kur artışları ihracatçıya bir getiri sağlamıyor.
Kurdaki hızlı artış, bütçeyi, gelir ve harcama olmak üzere iki yönlü etkileyecek. İthalatın azalması, fiyat artışı, gelirde düşüş sonucu iç tüketimin azalması, buna bağlı olarak ÖTV, KDV dolaylı vergi gelirlerinde düşüş gündeme gelecek. Vergi gelirinin üçte ikisi dolaylı vergilerden sağlanıyor. Kur artışı nedeniyle pahalanan ithalatın azalması ve fiyatların yükselmesi nedeniyle iç tüketimin daralması sonucu dolaylı vergi tahsilatında düşüş gündeme gelecek. İstihdamdaki azalma da devletin gelir vergisi tahsilatını düşürecek. Devletin ithalatının TL karşılığında yaşanacak artış, zorunlu bütçe harcamalarının finansman maliyetini yükseltecek. Bu gelişmelerin sonucunda bütçe açığı büyüyecek. Bütçeyi denkleştirmek için zam ve vergi artışları gündeme gelebilecek.
Dünya