Aşure Günü sohbeti

İlim, fikir ve gönül önderi Prof. Dr. Mahmud Es'ad Coşan Hocaefendi’nin, 14 Nisan 2000 tarihinde AKRA'ya yaptığı Aşure Günü sohbetini istifadenize sunuyoruz:

Esselâmü aleyküm ve rahmetullàhi ve berekâtühû!..
Aziz ve sevgili izleyicileri ve dinleyiciler! Allah-u Teàlâ Hazretleri dünyanın ve ahiretin her türlü hayırlarına, bereketlerine, nimetlerine, mükâfâtlarına cümlenizi erdirsin...

Aşûre Günü Orucu

Muharremin onuncu günü, Aşûre günü.

Peygamber SAS Efendimiz bu günde oruç tutmayı tavsiye buyurmuştur hadis-i şeriflerinde. Mekke-i Mükerreme'deyken, hicret etmeden önce de tutmuştur; Medine'de iken de tutmuştur. Bu husustaki hadis-i şeriflerden bazılarını bu sohbetimde nakletmek istiyorum. 

Peygamber SAS Efendimiz İbn-i Asâkir, İbn-i Cerîr ve Ahmed ibn-i Hanbel'in (Rahmetullàhi aleyhim ecmaîn) rivayet ettikleri bir hadis-i şerifte buyuruyor ki:

RE. 309/4 (Sùmû yevme àşûrâe ve hàlifû fîhil-yehûde ve sùmû kablehû yevmen ve ba'dehû yevmen)

Bu Peygamber Efendimiz'in Muharremin onuncu günü oruç tutmayı tavsiye eden hadis-i şeriflerinden birisi. Biz a'sı kısa "Aşûre" diyoruz. Ama Arapçada "Àşûrâ'" diye kullanılıyor. Muharremin onuncu günü demek. Bunun dinler tarihinde Hazret-i Adem AS, Nuh AS, ondan sonraki peygamberler, Mûsâ AS zamanında mübarek, mutlu, güzel, mü'minleri sevindirici bir takım olayların vukù bulduğu bir gün olması dolayısıyla tarihî derinliği var. O bakımdan bugünde oruç tutmak iyi.

Peygamber Efendimiz buyurmuş ki: (Sùmû yevme àşûrâ') "Aşûre gününde oruç tutunuz, (ve hàlifû fîhil-yehûde) ama, yahudilere muhalefet ediniz!"

Yahudiler de oruç tutuyorlar, Mûsâ AS Firavun'dan bugün kurtuldu diye. Tabii Mûsâ AS'la da mukayyed değil, Nuh AS da tufanın sıkıntılarından bugün kurtuldu. Daha öncesinden de bugünün bir önemi var. Bugünün önemi, mübarekliği dolayısıyla, mü'minleri sevindirici olayların sene içindeki tekerrür günü olması dolayısıyla oruç tutulmasını tavsiye ediyor. Ancakyahudiler yanlış anlamasınlar, "Bak bunlar bizi taklid ediyorlar!" gibi yanlış yorumlanmasın diye buyuruyor ki:

(Hàlifû fîhil-yehûde) "Yahudilere muhalefet edin! (Ve smû kablehû yevmen ve ba'dehû yevmen) Öncesinden ve sonrasından bir gün oruç tutun!" Yâni dokuzunu ve onbirini de oruç tutarak, onlardan farklılığı ortaya koymak istiyor.

Biz müslümanlar, Allah-u Teàlâ Hazretleri'nin gönderdiği bütün peygamberleri, Hazret-i Adem Atamız'dan itibaren, Nuh AS'dan, İbrâhim AS'dan Mûsâ ve İsâ AS'a kadar hepsini kabul ediyoruz. Hepsinin de peygamber olduğunu bildiriyoruz. Sıradan insanlar olmadığını bilsinler istiyoruz. Çünkü eski ümmetlerden bazıları, bizim peygamber tanıdığımız bazı kimseleri, peygamber olarak bilemiyorlar. Meselâ Süleyman AS gibi, Dâvud AS gibi kimseleri... Halbuki onlar da Allah'ın peygamberleri. Biz o bakımdan peygamberleri tasdik edici şahitleriz, ümmet olarak önemli kişileriz. Ümmet-i Muhammed çok mühim, önemli bir ümmet... Onlar için de böyle can kurtaran simidi gibi.

Öteki din mensupları, eski peygamberlere inanmış insanların torunları, o peygamberlerin öğrettiklerini sonradan değiştirmişler, bozmuşlarsa; onları da düzeltiyoruz. İtikaddaki, inançlarındaki hatâlarını Allah-u Teàlâ Hazretleri, "Onlar şurda yanılmışlardır, öyle yapmaları benim rızama uygun değildir." diye bildirdiği için, Peygamber Efendimiz hadis-i şeriflerinde bunları bize bildirmiş. Kur'an-ı Kerim'in ayetleri de, onların inanç konusundaki çok büyük yanlışlıklarını beyan ediyor. İnanca aykırı, Allah'ın rızasına aykırı sözlerini belirtiyor. Bunların yanlış olduğunu Kur'an-ı Kerim'den ve Peygamber Efendimiz'in hadis-i şeriflerinden anlayıp, hatalarını düzeltmesi lâzım eski din mensuplarının... Yanlışlıklarını, şirklerini, kâfirliklerini, küstahlıklarını, edepsizliklerini bırakmaları lâzım!..

Biz inancın aslını öğrettiğimiz için ve aslına tâbî olduğumuz için, Allah'ın rızasına uygun olarak asırlar boyu devam eden asıl inanca bağlı olduğumuz için; bugünkü dünya üzerindeki birçok din mensuplarını birleştirecek olan İbrâhim AS'a bağlılığımızı, onun tertemiz tevhid inancına bağlı olduğumuzu da Peygamber Efendimiz (millete ibrâhime hanîfâ) diye bildirdiği için, bizim durumumuz taklid değil düzeltme ve en doğru yol olmuş oluyor.

Peygamber Efendimiz onun için, bu hususun vurgulanmasını istediği için, önceden ve sonradan oruç tutmayı tavsiye ediyor.

Bu konuda başka hadis-i şerifler de var. Meselâ, Deylemî'nin Abdullah ibn-i Amr RA'dan naklettiğine göre, sevabını belirtmek için buyurmuş ki:

RE. 426/6 (Men sàme yevmez-zîneti edreke mâ fâtehû min sıyâmis-seneti, ya'nî yevme àşûrâ') "Kim zînet günü orucunu tutarsa, senenin öteki oruçlarından tutamadıklarını telâfi etmiş olur. (Ya'nî yevme àşûrâ') Zînet günü, Aşûre günü demektir."

Meselâ Zilhicce'nin oruçları vardı, Arafe gününün orucu vardı, Şevval'in oruçları vardı. Aşûre günü oruç tuttu mu, senenin öteki günlerinde oruç tutulsa sevap kazanılacak olan oruçlardan, yolculuğu, mâzereti, hastalığı sebebiyle kaçırdığı oruçlar varsa, onları da telâfi etmiş oluyor. Yâni onların sevaplarını da yakalamış oluyor. O bakımdan bu gün oruç tutmak uygundur diye Efendimiz beyan etmiş oluyor.

...

Aşûre Günü Evde Bolluk, Bereket

Bundan başka Aşûre günüyle ilgili olarak size hatırlatacağım şeylerden bir diğeri: Bu günde eğer çoluk çocuğunuza, evin içine, yiyecek, içecek çok şeyler alır da, evde bolluk, bereket olursa, bu da uygun olur. Bunu da yapın!

Bu hususta da iki hadis-i şerifi okumak istiyorum size. Birisi Ebû Saîd el-Hudrî Hazretleri'nden, Tayâlisî, Mevâhibü Ledünniyye ve diğer kaynaklarda İbn-i Mes'ud'dan; İbn-i Abdilber'de, İbn-i Hibban'da, Beyhakî'de, İbn-i Adiy'de Ebû Hüreyre RA'dan şöyle rivayet edilmiş:

RE. 446/5 (Men vessea alâ iyâlihî fî yevmi àşûrâe vesseallàhu aleyhi fî senetihî küllihâ.) "Kim çoluk çocuğuna, aile halkına aşure gününde bir genişlik, bolluk sağlarsa; yiyecek, iyecek, giyim, kuşam hususunda evde şöyle bir şenlik, bolluk olursa; çarşıdan bir şey alınıp eve getirilirse; Allah da ona, böyle yapan aile reisine bütün sene içinde tamamen bolluk bereket ihsan eder, genişlikler, rızık ve nimet çokluğu bahşeder."

Bir hadis-i şerif bu... Bu konuda diğer bir hadis-i şerif Câbir RA'dan:

RE. 446/6 (Men vessea alâ nefsihî ve ehlihî yevme àşûrâe vesseallàhu aleyhi sâire senetihî.) "Kim bizzat kendi şahsı üzerine ve ailesi üzerine Aşûre gününde bolluk ve genişlik sağlarsa; yâni nimet, yiyecek, içecek, giyecek konularında bol bol, cömertçe ikram ederse, sağlarsa; Allah-u Teàlâ Hazretleri o senenin öteki günlerinde de ona bolluk, bereket, genişlik ihsân eyler."

...

Tabii bir de bu aşûre gününde, bizim örfümüzde bir şey daha var; buğday, üzüm, fındık, fıstık, çeşitli böyle kuru yiyecekler, tatlı incir, kayısı vs. parçaları katılarak, hoş kokulu, gül kokulu bir güzel tatlı yapılıyor. Üzerine nar, fındık vs. konuluyor, ceviz döğülüyor; güzel bir tatlı oluyor. Buna da aşûre tatlısı diyoruz, kısaca aşûre diyoruz.

Bu evlerde gelenek olarak, töre, adet olarak yapılıyor. Konu komşuya da dağıtılıyor. Bir hayır olsun, sevap kazanılsın diye aşure günü tatlı dağıtılıyor komşulara... Bu da güzel bir şey. Hem dedelerimizin güzel adetini devam ettirmiş oluruz, hem de bazı kimseleri sevindirmiş oluruz. Onun için, inşaallah böyle güzel güzel aşure tatlısını da yaparsınız; kaselere, tabaklara koyup konu komşuya hediye edersiniz. Çünkü hediyeleşmek muhabbetin artmasına sebep olur.

İslâm da muhabbete çok önem veriyor. Yâni müslümanlar arasında muhabbet olması, insanlar arasında, komşular arasında geçim olması; ailenin fertleri arasında sevgi, saygı olması; milletin fertleri arasında böyle uyum ve sevgi, bağlılık, muhabbet olması çok önemli.

...

Esselâmü aleyküm ve rahmetullàhi ve berekâtühû!..

PROF. DR. MAHMUD ES'AD COŞAN