Birleşmiş Milletler'in yapısı tartışılıyor

BM Anlaşması'na göre uluslararası alanda barış ve güvenliğin sağlanmasında öncelikli sorumluluğu bulunan BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) temsil kabiliyeti ve uluslararası sorunlara müdahale yeterliliği tartışılıyor.

İkinci Dünya savaşının ardından 1945 döneminin güç dengeleri üzerine kurulan BMGK'nın yapısının, ekonomik ve askeri güç dengelerinde değişimlerin gözlendiği 21. yüzyılda da kurulduğu şekliyle muhafaza edilmesi, güncel sorunların çözülememesine ve güçlenen ülkelerin rahatsızlıklarını yüksek sesle dillendirmesine neden oluyor.

BMGK'nın beş daimi üyesi ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin'in veto yetkisi, bu ülkelerden birisini doğrudan ya da dolaylı ilgilendiren konulardaki kararlarında BM sisteminin tıkanmasına sebep olabiliyor.

Bu sorun, Ukrayna ve Filistin konularında uluslararası anlaşmazlıkların barış içinde çözülmesi amacıyla kurulan Birleşmiş Milletler'i devre dışı bırakıyor.

New York Şehir Üniversitesi'nden (CUNY) Prof. Dr. Thomas G. Weiss, konuya ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, BMGK reformunun önündeki engellerin on yıllardır bu çabaları etkisiz bıraktığını söyledi.

Reform için öncelikle beş daimi üyenin rıza göstermesi gerektiğini vurgulayan Weiss, "1945'in dünyasıyla 2015'in dünyasının aynı olmadığı konusunda herkes hemfikir. Ancak bulunan her çare çözüm getirdiği kadar yeni sorunlara da neden olabilir" ifadelerini kullandı.

Uluslararası sorunlara barışçıl çözüm bulması için kurulan BM, son dönemde veto gücünün BMGK'yı kilitlemesi nedeniyle bu görevini yerine getiremiyor.

Ukrayna'da geçen yıl Mart ayından bu yana süren olaylarda da Rusya'nın sorunun doğrudan tarafı olması nedeniyle adım atılamıyor. Sivil bölgelere yapılan saldırılar, Malezya yolcu uçağının düşürülmesi gibi bir çok olayda Rusya'nın veto yetkisi bugüne kadar 29 kez toplanan Konsey'in karar almasını engelliyor.

Filistin-İsrail sorununda ise neredeyse tüm uluslararası camianın ittifakına rağmen ABD'nin, İsrail'in hukuksuz girişimlerine koşulsuz destek sağlaması ve Filistin'in meşru taleplerine kulak vermemesi, BM ile yaşıt bu sorunda da çözüm bulunmasını ve milyonlarca Filistinlinin Gazze'de ve komşu ülkelerdeki durumlarına çözüm bulunmasının önünde engel oluşturuyor.

ABD, bugüne kadar Ortadoğu'da İsrail'in istemediği 40'tan fazla BM Güvenlik Konseyi karar tasarısını veto etti.

Filistinli yetkililer, BMGK'nın yapısının neden olduğu sorunları sürekli eleştiriyor.

Konsey'in mesaisinin büyük bölümünü ayırdığı Afrika'daki olaylarla ilgili genel olarak daimi üyeler arasında uzlaşma sağlanıyor. Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan, Güney Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve çatışmalar yaşanan benzeri konu ve bölgeler için karar alma süreçlerinde ciddi bir muhalefet yaşanmıyor.

Konsey üyelerinin ortak paydada buluşabildikleri diğer bir konu olarak da İran'ın nükleer programı öne çıkıyor. İran'ın nükleer silah üretmesi tehlikesine karşı tüm daimi temsilciler, aralarında bakış farkı olsa da ortak karar alıp bu ülkeye yaptırım uygulama konusunda birleşebiliyor.

AA