Patent ve tescil işlemlerinde yenilikler

189 maddeden oluşan Sınai Mülkiyet Tasarısı Meclis’e sunuldu. Genel ahlaka aykırı tasarımların doğrudan reddedilmesini düzenleyen tasarıya göre, markalı ürünlerin ‘çakmalarını’ satan, ihraç eden veya ticari amaçla elde bulunduranlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası geliyor.

Uzun yıllardır dört ayrı Kanun Hükmünde Kararname ve iki farklı kanunla düzenlenen patent, marka ve coğrafi işaret kuralları, tasarım da eklenerek kapsamlı tek disipline alınıyor. 189 maddeden oluşan ve Meclis’e sunulan Sınai Mülkiyet Tasarısı ile çakma ürün satan ya da ihraç eden lere 1 ila 3 yıl arası hapiz cezası geliyor. Tasarıya göre; genel ahlaka aykırı tasarımların doğrudan reddedilmesini düzenleyen tasarıya göre insan klonlama, insan genetik kimliğini değiştirme, insan embriyosunun ticari kullanımı ile hayvanlara acı çektiren genetik işlemlerde patent başvuruları reddedilecek.

Tasarıyla marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adları; Avrupa Birliği (AB) normları, Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına uygun şekilde korunacak. Düzenlemeye göre, genetik bilgi içeren ve kendi kendine üreyebilen ya da bir biyolojik sistemde üretilebilen maddeler biyolojik materyal sayılacak.

AB’ye uyum

Her türlü tasarım koruma kapsamına alınırken, kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar herhangi bir itiraz veya şikayet aranmaksızın doğrudan reddedilecek. Özgün tasarımlar tescil yoluyla koruma altına alınacak. Yeni olmadığı anlaşılan tasarım başvuruları da doğrudan reddedilecek. Yayımlanmış tasarım tescillerine ilişkin 6 aylık ilan süresi 3 aya indiriliyor. AB mevzuatıyla uyumlu olarak birleşik ürünün görünmeyen parçaları tasarım korumasının dışına çıkarılıyor.

Patente yeni sistem

Patent verilme süreçlerinin basitleştirilmesi ve kısaltılması ile patent tescil süresi 17 ila 42 aydan 7 ila 27 aya inecek. Daha nitelikli bir sisteme geçmek amacıyla incelemesiz patent sisteminin kaldırılıyor. Faydalı model için araştırma raporu zorunlu olacak. Özellikle ilk kez patent başvurusu yapan şahıs ve KOBİ’lerin hak kayıplarının önüne geçilmesi amaçlanıyor.

Teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması şartıyla patent verilecek. Patent sayılmayacak konular; keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler, zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler, bilgisayar programları, estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri, bilginin sunumu, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik biyolojik işlemler, teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler sayıldı.

İlk başvuranın hakkı

Patent sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı ve ürünlerin ithal veya yerli üretim olup olmadığı konusunda ayrım yapılmaksızın patent hakkından yararlanacak.

Aynı buluş, birbirinden bağımsız olarak birden çok kişi tarafından gerçekleştirilmişse patent isteme hakkı ilk başvuru yapana ait olacak. Patent almak için ilk başvuran kişi, aksi ispat edilinceye kadar patent isteme hakkına sahip olacak.

Gizli buluş

Patent Enstitüsü, buluşun milli güvenlik açısından önem taşıdığı kanısına varırsa konuyu Milli Savunma Bakanlığına iletecek. Milli Savunma Bakanlığının gizlilik kararı vermesi durumunda patent sahibi, buluşu yetkili olmayan kişilere açıklayamayacak. Buluşun kullanımına Milli Savunma Bakanlığınca izin verilecek. Bu durumdaki mucit, başvurusunun gizli tutulduğu süre için devletten tazminat isteyebilecek.

Dini sembol yasağı

Dini değerleri veya sembolleri içeren işaretler ile kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı işaretler tescil edilmeyecek.

Cezalar ağırlaşıyor

Markalı ürünleri “çakma” olarak adlandırılan yöntemle satan, ithal eden, ihraç eden veya ticari amaçla elde bulunduranlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası getiriliyor. Marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi olmadan kaldıran kişiye de 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5 güne kadar adli para cezası verilecek. Yetkisi olmadığı halde başkasına ait marka hakkını devreden veya bununla ilgili tasarrufta bulunanlar 1 yıldan 4 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası alacaklar. Bu suçlardan cezaya hükmedebilmek için markanın Türkiye’de tescilli olması şartı aranacak. Çakma malı satan kişi, nereden temin ettiğini bildirmesi ve üretenleri ele vermesi halinde ceza almayacak.

Hürriyet