İklim değişikliği ve 'hortum'dan korunma yöntemleri

Meteoroloji Genel Müdürü Volkan Mutlu Coşkun, son günlerde Antalya’nın da arasında bulunduğu pek çok kentte yaşanan hortum ve küresel ısınmayla birlikte yaşanan iklim değişikliğinin Türkiye’ye etkisini anlattı.

Dünya Meteoroloji Teşkilatı iklim değerlendirmelerine göre 2018 yılının ortalama sıcaklıkları sanayi devrimi dönemine göre 0.98 derece arttığını anımsatan Coşkun, meteorolojik ölçümlerin başladığı 1800’lü yıllardan günümüze kadar mevcut kayıtlar dikkate alındığında 2018 yılının küresel ortalama sıcaklıklara göre 2015, 2016, 2017 yıllarından sonra en sıcak 4’ncü yıl olduğunu söyledi. Küresel ortalama sıcaklıkların artmasıyla kutuplardaki buzul alanları ve dağlardaki buzullar eriyerek, alanlarında yüzde 40 azalmaya neden olduğunu da vurgulayan Coşkun, şu bilgileri verdi:

1. sırada sel

“Buzullardaki erime sonucu deniz seviyesi yükseldi, bu artış 1870’den bu yana 28 santim oldu. Atmosferdeki karbondioksit miktarı ise 1955’den bu yana yaklaşık yüzde 32 arttı. Hal böyle olunca tropik fırtına, şiddetli yağış ile sel, sıcak hava dalgaları ile kuraklık, orman yangınları gibi aşırı iklimsel ve meteorolojik olayların şiddeti ve sayısı arttı. İklim değişikliğinin etkisiyle 2018’de Türkiye genelinde 840 şiddetli meteorolojik olay gerçekleşti. İlk sırada yüzde 41 ile şiddetli yağış ve sel geliyor. İkinci sırada yüzde 29 ile şiddetli rüzgâr ve fırtına olayları görülürken, dolu yağışları ise yüzde 16’lık oranla üçüncü sırada.”

Sıcaklıklar arttı

Türkiye ortalama sıcaklıkları, 2011 hariç 1998’den günümüze kadar sürekli artış eğiliminde olduğunu belirten Coşkun, Türkiye’de yaz aylarında maksimum sıcaklık ortalamasının arttığını, kış aylarında da minimum sıcaklık ortalamasının yükselme eğilimi gösterdiğini kaydetti. Coşkun, bunun da yaz mevsimlerinin daha sıcak, kış mevsimlerini ise daha ılıman olmasına yol açtığını belirterek, “Şiddetli rüzgârlar, şiddetli yağışlar, seller, hortumlar, sıcak hava dalgaları ve orman yangınları gibi meteorolojik olayların şiddet ve sayıları artıyor” dedi.

Coşkun, bulutların altından aşağı doğru sarkan ve yere ulaşan, kendi dar ekseni etrafında şiddetli bir şekilde dönerek yol kat edebilen hava kolonu olarak tanımlanan hortumun ortaya çıkış koşullarıyla ilgili de şunları söyledi:

“Hortumların oluşması için 4 şart gerekiyor. Havanın nemli olması. Havanın kararsız yani soğuk havanın yukarıda sıcak havanın ise aşağıda olması. Bunları tetikleyecek, sıcak havanın yükselmesine neden olacak bir mekanizma gereklidir. Bir diğeri de rüzgâr yönleridir. Hortum Türkiye’nin her bölgesinde görülebilir. Türkiye’de görülen hortumlar çok kısa bir süre içerisinde gelişip etkili oluyor. Bu sebeple tespit, tahmin ve takibi diğer meteorolojik hadiselere göre oldukça zor. Ekim-mart döneminde deniz suyu sıcaklığının da etkisiyle Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyı kesimlerinde hortum görülme riski var. İç kesimlerde ise ilkbahar ve yaz başlangıcında görülme ihtimali daha fazla.”

Hortumdan korunmanın yolları

Volkan Mutlu Coşkun hortumdan korunmak için de vatandaşlara şu önerilerde bulundu:

“Hortum gördüğünüz anda evinizdeki veya yakın civardaki güvenli alana gidin. Dayanıklı bir şeyin altına girin (ağır bir masa gibi) ve tehlike geçinceye kadar orada kalın. Araç içindeyseniz en yakın güvenli binaya doğru gidin ve saklanın. Böyle bir yer yoksa da aracın içinde kalın, emniyet kemerinizi takın, eğer varsa bir yastıkla veya kollarınızla başınızı koruyun. Camdan dışarı bakmayı ya da dışarı çıkmayı asla denemeyin, çünkü dışarıda camınıza çarpabilecek uçan cisimler olabilir. Bir hortum görüldüğünde, pencereden, kapılardan ve dış duvarlardan uzakta kalın. Okulda, herhangi bir sağlık biriminde, fabrika ya da alışveriş merkezinde iseniz, önceden belirlenmiş sığınak yerlerine gidin. En alt kattaki iç koridorlar genellikle en güvenilir yerlerdir. Pencerelerden ve açık yerlerden uzak durun.”

Milliyet