Ekmekte fiyat tartışması

İstanbul’da ekmeğe zam geldiği yönündeki haberler son günlerin en çok konuşulan konularından biri oldu. Ekmek tavan fiyat içinde kalmak kaydıyla serbest fiyatla satılabiliyor. İstanbul için belirlenen tavan fiyat ise 1 kilogram ekmek için 5 TL idi. 250 gr. ekmek ise 1.25 TL’lik tavan fiyata kadar satılabiliyordu.

Ancak İstanbul’un birçok yerinde 250 gramlık ekmek fırıncıların insiyatifiyle 1 liraya satılıyordu. Ekmeği 1 TL’ye satan fırıncılar maliyet artışlarını öne sürerek 1 TL’lik ekmeğin fiyatını 1.25 TL’ye kadar çıkardı, yani zam yaptı. Ekmeğin 5 TL’lik kilogram satış fiyatına resmi zam yapılmadığı için yetkililer, bu fiyat artışının zam sayılmayacağı iddiasında.

Yetkililer konunun açıklamasını ise şöyle yaptı: “İstanbul’da 1 kilogram ekmeğin satış fiyatı için yaklaşık iki yıl önce 5 liralık tavan fiyat belirlendi. Fırıncılar da bu fiyata göre satış rakamlarını belirledi. Burada da devreye satış noktalarının bulunduğu bölgeler girdi. Kira giderlerinin çok olduğu, bölgedeki insanların alım gücünün yüksek olduğu yerlerde 250 gramlık ekmek zaten 1.25 liradan satılıyordu. Bazı bölgelerde ise satış fiyatı 1 liraydı. Buralarda bazı fırıncılar satış fiyatını 1.25 liraya çıkardı. Aslında yaşanan fiyat yükselişi 5 liralık kilogram fiyatına uygun.”

Ekmekte maliyet kalemleri

İstanbul Fırıncılar Odası 250 gramlık ekmeğin 1.00 TL yerine 1.25 TL’den satılmasına karar verdi. Gerekçe, un ve maya fiyatlarının artması.

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) geçen yılın başında iç piyasaya kaliteli ekmeklik buğdayın tonunu 900 TL dolayında satıyordu. 2016 yılı başında satış fiyatları 930 - 945 TL arasında.

Geçen yıl çuvalını (50 kilogram) un fabrikaları 60 TL’ye satıyordu. Bu yıl 70 TL’ye satıyorlar. Geçen yıl yaş mayanın koli fiyatı 35 TL idi, bu yıl 45 TL oldu.

Buğday fiyatındaki artışın üzerinde un fiyatı artışı var. Un fiyatının üzerinde ekmek fiyatına zam var. Durup dururken ekmek fiyatına yüzde 25 zam yüksek bir zam. Kilosu 4.00 TL’ye satılan ekmek, zamdan sonra kilosu 5.00 TL’den satılacak.

İstanbul’da her gün yaklaşık 14 - 15 milyon adet ekmek satılıyor. İstanbul Fırıncılar Odası ile İstanbul Ticaret Odası’na bağlı özel fırın işletmecileri yanında, Halk Ekmek, talebin yüzde 12’sini karşılıyor. Günde 1 milyon 700 bin tam buğday ve kepekli ekmek satıyor. Halk Ekmek satış noktalarında 300 gram ekmeğin fiyatı 60 kuruş. Halk Ekmekte kilosu 2.00 TL’den satılıyor.

50 kilo undan brüt 67 kilo, net 65 kilo ekmek çıkıyor. Çuvalı 60 TL olan unun 1 kilo net ekmekteki maliyet girdisi 0.94 TL.

1.25 TL’den satılacak 250 gram ekmeğin içindeki unun maliyeti 24 kuruş. Ekmeğin satış fiyatına göre unun fiyata katkısı kabaca satış fiyatının yüzde 20’si dolayında.

Fırınlarda 0.94 TL’lik un kullanarak yapılan 1 kiloluk ekmeğe halkımız 5.00 TL ödüyor.

Ancak ekmek fiyatını oluşturan başka kalemler de var. İşçilik faturası yüzde 27, dağıtım gideri yüzde 9, fırın ve bakkal kârı yüzde 21 dolayında.

Ekmek maliyetinde un ve mayadan çok, işçilik faturası, dağıtım gideri, fırın ve bakkal kârları ağırlık taşıyor. Bunun için işçilik gideri, dağıtım ve bayi kârları düşük fırınların, 250 gramlık ekmeği daha ucuz fiyatla satmaları mümkün olabiliyor.

Milliyet / Güngör Uras