Körfez gündeminde bu hafta...09.12.2016

Geçtiğimiz hafta OPEC üyesi ülkelerin Viyana’da yaptıkları toplantı haberini paylaşmıştık. Toplantıda üye ülkeler arasındaki üretimin düşürülmesi üzerindeki uzlaşmanın etkileri petrol fiyatlarına yansıdı ve ham petrol varil fiyatları 54 doların üstüne çıktı.

Bu arada OPEC üyeleri ile OPEC üyesi olmayan petrol üreticisi ülkelerin biraraya geleceği ve üretimi düşürme hareketinin geniş katılımlı bir Pazar eylemine dönüşüp dönüşmeyeceğini belirleyecek yeni bir toplantı için 10 Aralık 2016 tarihi verildi. Önce Rusya’nın evsahipliğinde gerçekleştirileceği duyurulan toplantı, daha sonraki bir karar ile yine Viyana’ da yapılacak. OPEC üyesi ülkeler 2017 Ocak ayından itibaren günlük perol üretimini  toplamda 1.2 milyon varil azaltmak üzerinde anlaşırken, Rusya da günlük 300.000 varillik bir düşüş yapacağını taahhüt etmişti. Diğer OPEC üyesi olmayan ülkelerin de katılımıyla OPEC dışındaki üretimin 600.000 varil düşürülmesi isteniyor.

Bu arada bazı gözlemciler söz konusu petrol üretimindeki azaltmanın Suudi Arabistan’ın yıldızını parlatacağı yorumlarını yaparken, bazı zıt araştırma raporları ise petrol fiyatları konusunda daha temkinli bir tavır sergileyerek, petrol dışı ekonominin yavaş büyümesinden dolayı, Suudi Arabistan ekonomisinin 2017’de durgunluğa girebileceğini iddia ediyorlar.  

Suudi Arabistan ve Kuveyt’in her iki ülkenin birbiriyle olan sınır bölgelerinde bulunan Hafci  ve Varfa kuyularından ortak üretime yeniden başlama hazırlıkları yaptıkları bildirildi. Suud Kralı Selman’ın Kuveyt’e yapması beklenen ziyaretle konunun anlaşmaya bağlanması bekleniyor. Suud tarafı bu konuda biraz daha aceleci ve ısrarcı davranırken, Kuveyt tarafı kuyuların yeniden üretime alınabilmesi için rehabilite edilmeleri gerektiğini, bu nedenle bunun hemen mümkün olmadığını ifade ediyor.  İki ülke arasında  görüş ayrılığı ortaya çıkması nedeniyle söz konusu sondaj alanlarında petrol çıkarımı Hafci’de Ocak 2014 ve Varfa’da Mart 2015 den yapılmıyordu.  Hafci günlük 300.000 varil, Varfa 220.000 varil yüksek kaliteli petrol üretim kapasitesine sahip. Her iki kuyu da Suudi Arabistan`da  yabancılar tarafından yarı yarıya işletilen petrol rezervleri idi.

Körfez Ülkesi Liderleri 37. Kez Körfez Liderler Zirvesin’de buluştular. Bahreyn’in başkenti Manama’da biraraya gelen liderler, Bahreyn Kralı’nın Başkanlığı’nı yaptığı oturumda, konjonktürel olarak işbirliği ve dayanışmanın artan önemine ve Körfez İşbirliği Konseyinin eriştiği başarılara vurgu yaptılar.

Önceki Liderler Zirvesi’ne Fransa Cumhurbaşkanı Hollande davet edilmişken bu zirvede İngiltere Başbakanı, batılı lider olarak zirvedeydi.  İngiltere’den ilk defa bir Başbakan Körfez Zirvesine katılırken, Umman Sultanı Qabus bin Said ve Birleşik Arap Emirlikleri Başkanı Khalifa bin Zayed sağlık sorunları nedeniyle Bahreyn’deki zirveye katılamadı.

İngiltere Başbakanı zirve boyunca, zirveye katılan liderlerle ayrı ayrı biraraya geldi. İngiltere’nin Körfez Ülkeleri ile hava ulaşımı güvenliği alanında bir anlaşma imzalaması da gündemde.  Gerek ortak gerekse başbaşa görüşmelerde ön plana çıkan başlıca konu İngiltere ile Körfez Ülkeleri arasında savunma alanındaki işbirliğiydi.  İngiliz Başbakanı’nın, AB den ayrılan İngiltere’nin kendisine en yakın gördüğü bloğun Körfez Ülkeleri olduğunu vurgulayarak  “Körfezin güvenliği bizim güvenliğimizdir” demesi dikkat çekiciydi. Halen Körfez Ülkeleri ile İngiltere arasındaki ticaret hacmi 30 milyar Sterlin civarında. İngiliz Başbakanı önümüzdeki 10 yılda İngiltere’nin Körfez’de 3 milyar Sterlinlik savunma yatırımı yapacağını da duyurdu.

Bu arada Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreterliği’ne bağlı Bilgilendirme Dairesi tarafından yayınlanan bir rapora göre, Körfez ülkeleri arasındaki ticari ilişkiler toplamı 1984 yılında 6 milyar dolar iken, 2015 yılında 115 milyar dolara ulaştı.  Bu  artışta özellikle 2002 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği Anlaşmasının çok bariz bir etkisi olduğu da vurgulanan rapora göre, 2002 ila 2015 yılları arasında ticaret hacmi 6.5 kat artmış.

Aynı daire tarafından yayınlanan Körfez vatandaşlarının, sınırlar arası hareketliliğini gösteren bir başka rakamsal bilgi ise şöyle. 2015 yılında 16.000 Körfez vatandaşı başka bir ülkede çalışmak veya yaşamak amacıyla ikamet değişikliği yaparken, toplam 25 milyon kişi de körfez ülkeleri arasında turizm ve diğer amaçlarla seyahate katıldı.

Körfez vatandaşlarının kendi ülkeleri dışında çalışmak istedikleri ülke olarak hem kamu hem de özel sektör işlerinde Kuveyt başı çekerken, onu Birleşik Arap Emirlikleri ve  Suudi Arabistan takip ediyor. Özel sektörün yanısıra kamuya ait işlerde de körfez vatandaşları kendi ülkeleri dışında rahatça ve ayrım gözetilmeden iş imkanı bulabiliyorlar.

Yaklaşan Mevlid Kandili nedeniyle Körfez ülkeleri genelinde bir günlük ücretli tatil duyuruları yapıldı. Bazı Ülkelerde Pazar günü, diğerlerinde ise Pazartesi günü resmi tatil olarak ilan edildi. Benzer bir uygulamaya Miraç kandilinde de devam ediliyor. 

Suudi Arabistan

Suud Kralı Selman, bir mini Körfez turu gerçekleştirdi. Suud Kralı karşılıklı ilişkileri geliştirmek ve dostluğu pekiştirmek amacıyla  Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ’ni ayrı ayrı ziyaret etti. Kral’ın Kuveyt’i de ziyaret etmesi bekleniyor.

Suudi Arabistan’da üst düzey yönetim kademelerinde bir dizi değişiklik yapıldı. Suud Kralı Selman tarafından yayınlanan kararla Çalışma Bakanlığında görev değişikliği yapıldı. Önceki bakan daha önce sizlerle paylaştığımız gibi kamuoyunda tepkiye neden olan çalışanlarla ilgili bazı açıklamalar yapmıştı. Bu arada Suudi Arabistan’ın en yüksek dini otoritesi durumundaki Ulema Meclisi de yeniden yapılandırılıyor. Ulema Meclisi’nin başkanlığını Suud Baş Müftüsü yapıyor.  Bunlara ilave olarak Danışma Meclisi’ne de Kral Selman tarafından 29 yeni kadın üye atandı.   

Suudi Arabistan ülkedeki konut edinme sistemini geliştirmek için yeni bir finansal yapı oluşturuyor. Mortgage sistemine benzeyen çok uzun vadeli borçlanarak ev sahibi olmak isteyenlere hizmet verecek yeni finansal sistem için 13 milyar dolarlık bir kaynak ayrıldı.

Birleşik Arap Emirlikleri

Birleşik Arap Emrilikleri ekonomisinin dünyadaki ve bölgedeki olumsuz şartlara rağmen 2016 yılında büyüme gösterdiği ve yıl sonunda milli hasılanın 490 milyar dolara ulaşacağı bildirildi.  2017 için tahmin edilenin üzerinde bir ekonomik büyüme gerçekleşeceğini ifade eden Ekonomi Bakanının açıklamalarına göre, milli gelir son on yılda üç katı arttı. Yıllık enflasyon oranı da 2016 yılı için yüzde 2.6 olarak hesaplanıyor.    

Abu Dhabi 10. Kez dünyanın en büyük sürdürülebilir enerji fuarına ev sahipliği yapacak. 16-19 Ocak 2017 tarihleri arasında düzenlenecek olan fuarda, 170 ülkeden 600’e yakın kuruluş stand açarken, 1000’den fazla yeni ürün, 120 uzman konuşmacı ve otuz binin üzerinde katılımcı bekleniyor.

Dubai’de bulunan Uluslararası İnsaniyet Şehri’nin genişletilmesi gündemde. Dünyada bir ilk olarak insani yardım kuruluşları serbest bölgesi olarak faaliyet gösteren Uluslararası İnsaniyet Şehri’nde halen 9 insani yardım kuruluşu yer alıyor.  Oldukça büyük kapasiteli uçaklara bir seferde çok büyük yüklemeler yapabilecek kaldırma ve taşıma sistemlerine sahip merkez, aynı zamanda farklı amaçlarla yapılacak saklama ve depolama alanlarına sahip. Merkezin dev yükleme sistemine ilave olarak, daha küçük kargo uçaklara da eş zamanlı olarak farklı alanlarda yüklemeler yapılabilmesi için genişletilmesi planlanıyor

Katar

Katar devletine ait bir fon, dünyanın en büyük petrol şirketlerinden biri olan Rus Petrol Şirketinin yüzde 19.5 luk hissesini satın aldı. Düşük petrol fiyatları ve Batı ülkelerinin uyguladığı ambargo nedeniyle ekonomik açıdan zor günler yaşayan Rusya, bu satışla birlikte 11 milyar dolar kaynak elde edecek.

Öte yandan Katar önümüzdeki yıl büyük altyapı projeleri için 13 milyar dolar harcayacak. 2022 Dünya Kupası hazırlıkları için yapılan yatırımlar da dahil, altyapı projeleri ile Katar büyük bir şantiye görünümünde.  Yeni açıklanan rakamlara göre Katar’ın yabancı para rezervi 35.6 milyar dolar olarak istikrarlı görünüyor.   

Umman

Umman’da 2017 yılı bütçe taslağı Danışma Meclisi’nin kapalı oturumunda görüşüldü.  Gazetelere yansıyan bakanlık kaynaklı haberlerde, bütçede özellikle kamuda çalışanlar için bir ücret kesintisi öngörülmediği bildirildi. Bununla birlikte bütçe genelinde yüzde 5 oranında gider kalemlerinde bir azaltma yapılması hedefleniyor. Bu arada Umman’ın ekonomi yönetimi 2017 yılında , uluslararası piyasalarda 2 milyar dolarlık tahvil satmayı planlıyor. OPEC üyesi olmayan Umman, OPEC’in üretimi düşürme kararına katılacağını açıkladı. Umman Merkez Bankası yetkilileri faiz artışına gitmeyi düşünmediklerini açıkladılar.  Düşük petrol fiyatları ve uluslararası piyasalardaki yüksek amerikan doları nedeniyle iç piyasada likidite sıkıntısı yaşanan Umman’da, ABD Merkez Bankası’nın faiz kararları endişe ile bekleniyor. Olası bir faiz artışı ile nakit sıkıntısının artacağını öngören uzmanlar, yerel bankaları da faiz artışına gitmemek yönünde uyarıyorlar. Bu uyarılara rağmen bazı bankaların faiz oranlarını artırdığı gözlemleniyor.

Umman doğum ve ölüm istatistiklerine göre hergün ortalama 19 Ummanlı, 3 de yabancı hayatını kaybediyor. Doğum rakamlarına göre günde ortalama 236 yeni doğum vakası görülürken, yeni doğanların 217’si Umman’lı, 19’u ise yabancı ailelerden geliyor. Son yıllarda özellikle sebebi belirlenemeyen ölümlerde azalma olurken, doğum oranları ise artış göstermeye devam ediyor.

Bir başka rakam ise eğitim dünyasından. Diğer Körfez Ülkelerinde olduğu gibi, Umman da milli istihdam politikalarına önem ve öncelik vermesine rağmen, eğitim kadrolarında yer alan Ummanlıların oranı daha önceki yıllara göre düşüş gösteriyor. Gerekli branşlarda Umman’lı öğretmen bulunamaması, eğitim fakültesi mezunlarının daha ziyade idari görevler almaya yönelmesi, asgari çalışma süresini tamamlayan Umman’lı öğretmenlerin emekliye ayrılmayı tercih etmesi gibi sebeplerle ortaya çıkan öğretmen açığı yabancı öğretmenlerle doldurulmaya çalışılıyor. Devlet okullarında yüzde 89 olan Ummanlı öğretmen oranı yüzde 83’e gerilerken, özel okullarda yüzde 38’den yüzde 25’e düştü.

Bahreyn

Bahreyn Kraliyet ailesinin bir İngiliz think tank kuruluşuna son beş yıl içinde toplamda 31 milyon dolarlık bağış yaptığı haberleri, hem İngiltere hem de Bahreyn’de gündem oldu. İngiliz Guardian Gazetesinin, Bahreyn’li bir insan hakları kuruluşuna dayandırdığı haberde, bağışla ilgili gizli belgelere ulaşıldığına yer verildi. Askeri alandaki araştırmaları ile tanınan söz konusu think tank kuruluşu  ise, söz konusu meblağın bağış değil, her iki tarafın gizlilik üzerine anlaştığı bir konu karşılığında ödendiğini açıkladı. 

Derleyen: Sedat Yüksel