Doğu Türkistan Cumhuriyetinin kuruluşunun 80. yıldönümü kutlanıyor. Dünya Uygur Kongresi Genel Başkan Yardımcısı Seyit Tümtürk, Doğu Türkistan’ın 12 Kasım 1933’te Kaşkar’da Hoca Niyaz Hacı’nın önderliğinde Çin’e karşı verilen mücadelenin sonunda kurulduğunu ve o tarihte Türkiye’den sonra ikinci bağımsız Türk devleti olduğunu belirtti.

Tümtürk, Doğu Türkistan Cumhuriyetinin 12 Kasım 1944’te Alihan Töre liderliğinde yeniden kurulduğunu ancak Orta Asya’daki Türk cumhuriyetlerine örnek olabileceği endişesiyle 1949’da Çin tarafından yıkıldığını anlattı.

Çin’in Doğu Türkistan halkı üzerindeki baskı uyguladığını vurgulayan Tümtürk, şunları kaydetti: “Doğu Türkistan, Çin tarafından 64 yıldır uluslararası hukuk kuralları ihlal edilerek fiili olarak işgal ediliyor ve halk sistematik bir şekilde asimilasyona maruz bırakılıyor. Tüm dünyayı Doğu Türkistanlıların feryadına kulak vermeye davet ediyoruz. İşgal öncesi yüzde 5 olan Çinli göçmen nüfusu bugün yüzde 50’ye ulaşmıştır. Din ve vicdan hürriyeti engellenmiştir. Namaz kılmak, oruç tutmak, hacca gitmek gibi farz ibadetler yasaklanmıştır. Türkçe eğitim yasaklanmış ve çift dilli eğitim projesi adı altında 500 bin civarında ilköğretim çağındaki çocuk Çin’e götürülmüstür.18-25 yaşlarındaki sayıları yüzbinleri bulan genç kızlar Çin’de ağır şartlar altında fabrikada ve bazı gayri ahlâki yerlerde çalıştırılmaktadır. Bugün biz Dogu Türkistanlılar olarak 1933 ve 1944’te iki kez bağımsız Doğu Türkistan Cumhuriyetini kuran şehitlerimizi rahmet ve minnetle anıyoruz.”