Petrolde '73 krizi' kapıda mı?
Son Güncelleme: 7 MART 2012 - TSİ 10:22
İran'a petrol yaptırımlarına Çin ve Rusya'nın karşı olduğuna dikkati çeken enerji uzmanları, sürece Venezüella'nın da katılmasının petrol arzını sıkıntıya sokabileceğini belirtti
Avrupa Birliği'nin (AB), İran'ın ham petrol ihracatıyla ilgili aldığı yaptırım kararının ardından İran tarafında yer alan ülkelerin sayısı her geçen gün artıyor. Çin ve Rusya'nın başını çektiği Hindistan'ın da kısmen destek verdiği ülkeler grubuna, petrol üretici ülkelerden Venezüella ve Ekvator'un da dahil olması süreci yeni bir boyuta taşıdı.
Dünya petrolünün yüzde 25'ine yakınını üreterek ilk sırada yer alan Venezüella'nın tavrının önemine dikkati çeken İTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Abdurrahman Satman, iki ülkenin 2010 yılında dünya petrol üretiminin yüzde 37'sini karşıladığını belirtti.
İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ocak ayı başında Latin Amerika ziyaretinde Venezüella'yı da ziyaret ettiğini anımsatan Prof. Dr. Satman, iki ülke arasındaki stratejik işbirliğinin bu ziyaretle daha da güçlendiğini söyledi.
AB'nin yaptırım kararına Çin ve Rusya'nın karşı tavrı kadar dünya petrol üretimindeki yeri göz önünde bulundurulduğunda Venezüella'nın atacağı adımlarında etki edeceğine vurgu yapan Satman, şunları kaydetti:
''Dünyanın önde gelen petrol üreticilerinden Venezüella'nın İran lehine alacağı her karar petrol dengelerini ve fiyatını etkiler. Venezüella'nın İran'a ne oranda destek vereceği çok önemli. Eğer Venezüella petrol arzını kısma yönüne giderse 1973'de yaşanan petrol krizine benzer bir ortama neden olabilir. '73 petrol krizi' kadar olmasa da söz konusu ihtimalin piyasaları ciddi boyutta etkileyeceği muhakkak.''
Petrol krizinin olduğu dönemlerde en karlı çıkanların petrol üreten ülkeler ile uluslararası petrol şirketleri olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Satman, artış eğiliminde olan petrol fiyatlarının nereye kadar artacağının İran'ın atacağı adımlarla bağlı olduğunu söyledi.
1973 PETROL KRİZİ
6 Ekim 1973'de Suriye ve Mısır'ın koordineli bir şekilde İsrail'e karşı Yom Kippur Savaşını başlatmasıyla hareketlenen Orta Doğu, sürece başta Ürdün olmak üzere bölgedeki Arap ülkelerinin de katılmasıyla dünyanın gündemine oturdu.
İsrail'e karşı ortak tavır alan Arap ülkeleri, İsrail'e destek veren ABD ve Hollanda gibi ülkelere de tepki olarak 15 Ekim 1973 petrol ambargosu uygulamaya başladı. 1973 Ocak'ta varili 2.59 dolar olan Arap petrolü, 1973 Ekim'de 5.11 ve 1974 Ocak'ta ise 11.65 dolara çıktı. Krizin analizini yapan uzmanlar, krizin İsrail'e destek veren ülkeleri cezalandırmak kadar Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliğinin (OAPEC) petrol fiyatlarını yükselterek daha çok kar etmeyi de amaçladığı tespitinde bulundu.
HT