Serbest bölgede Güney Kore modeli
Son Güncelleme: 16 OCAK 2012 - TSİ 11:07
Türkiye, Güney Kore'yi dünya ihracatında yüzde 3.1 paya ulaştıran serbest bölgeleri ve 3 yıl verginin alınmadığı Incheon Serbest Ekonomi Bölgesi modelini kendi koşullarına uyarlamaya hazırlanıyor.
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'ın geçen yıl ziyaret ettiği Güney Kore'de inceleme yaptığı Incheon Serbest Ekonomi Bölgesi Türkiye'deki yeni nesil serbest bölgeler için özel olarak inceleniyor. Incheon'da yapılan yatırımlarda 3 yıl için gelir ve kurumlar vergisi alınmıyor. İlk 5 yılda yatırım malları ithalatında gümrük muafiyeti, 15 yıl boyunda da gayrımenkul satın alma vergisi muafiyeti sağlanıyor.
75 milyar doları aşan cari açığın boyutunu azaltmaya yönelik, bir yandan yeni teşvik mevzuatı oluşturmaya çalışılırken, diğer yandan da serbest bölgelerin ‘özel ekonomi bölgeleri' haline getirilmesi konusunda dünya örnekleri üzerinde inceleme yapılıyor.
Bu kapsamda ilk olarak geçen yıl yapılan düzenleme ile teşvik mevzuatıyla ilgili yetkiler Ekonomi Bakanlığı'na verilirken, bakanlığın teşkilat yapısı da değiştirildi. Daha önce Hazine bünyesinde ayrı ayrı bulunan teşvik ve yabancı sermayeyle ilgili müdürlükler, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü haline getirilirken, ayrıca Serbest Bölgeler Yurtdışı Yatırımlar ve Hizmetler Genel Müdürlüğü adı altında yeni bir birim daha ihdas edildi.
Son dönemlerde her fırsatta cari açığı azalmak için ithal ikamesi modeline ağırlık verileceğini belirten Ekonomi Bakanı Çağlayan geçen yıl Ağustos ayında Güney Kore'de yeni oluşturulan Incheon özel ekonomi bölgesinde incelemelerde bulundu. Daha sonra Incheon'un Uluslararası İlişkiler Direktörü Benjamin Won Tung Yoon Türkiye'ye davet edilerek tecrübeleri anlattırıldı.
Calışmalarına 2003 yılında başlanan ve 3 aşamadan oluşan Incheon bölgesi tam anlamıyla faaliyete geçtiğinde 27.5 milyar dolar yatırım yapılmış olacak. Toplamda 512 bin kişinin yaşaması planlanan Incheon'da halen; uluslararası ticaret, lojistik, bilişim teknolojileri, biyoteknoloji, Ar-Ge ve turizm merkezi faaliyet gösteriyor.
Asya-Pasifik ülkelerinden küresel ölçekte iş yapan çok uluslu şirketlerin merkezlerinin yer aldığı bölgede, bilgi temelli sanayi kompleksi (knowledge-based industrial complex), biyoteknoloji kompleksi, teknopark, uluslararası akademik kompleks ve liman yer alıyor.
Uluslararası yatırımcıların bölgeye çekilebilmesi amacıyla alt bölgede; oteller, uluslararası okullar, hastaneler, müzeler, kültür merkezleri, Northeast Aisan Trade Tower (NEATT), Central Park, lüks alışveriş merkezleri, kongre ve fuar merkezi vb. yatırımları hayata geçirilecek.
Lojiksik merkez olarak planlanan bir diğer alt bölgede, havaalanı, serbest ticaret merkezi, turizm kompleksi yer alırken, finansman ağırlıklı üçüncü bölgede ise uluslararası iş merkezi ve finansman merkezi yer alıyor.
İncheon Serbest Ekonomi Bölgesi'nde başta vergi olmak üzere yatırımları cazip kılacak çok sayıda avantaj sağlanıyor. Yatırım tutarı ve istihdam sayısına bağlı olarak kademeli şekilde kira indirimi sağlanan bölgede, 20 milyon doları geçen ve en az 300 istihdam oluşturan şirketlerden yüzde 100 yerle hammadde kullanmak şartıyla kira bedeli alınmıyor.
İlk 5 yıl için yatırım malları ithalatında gümrük tarifesinden muafiyet sağlanırken, ilk 3 yıl için gelir ve kurumlar vergisinden muafiyet, takip eden 2 yıl için yüzde 50 indirim veriliyor. Yatırımların ilk 15 yılı için gayrimenkul satın alma vergisinden muafiyet sağlanması yanı sıra 10 yıl için emlak vergisi muafiyeti, takip eden üç yılda da yüzde 50 indirim uygulanıyor. Yabancı sermayeli firmaların yöneticileri için yüzde sabit olarak 17 gelir vergisi alınıyor.
Yabancılar için okul ve hastane gibi tesislerin inşası için finansal yardım yapılırken, kamuya ait gayrimenkullerin kullanımı, kiralanması ve satılması için pazarlık yoluyla sözleşme yapılma yolu getiriliyor. Fabrika inşaatı ve kapasite artırımı yanı sıra KOBİ'lere iş kurmakta kolaylık sağlanan Incheon'da yabancı yatırımcılara eğitim ve sağlık hizmetleri sunma hakkı da veriliyor. Bölgede 10 bin doların altındaki para transferlerinde ise bildirim zorunluluğu bulunmuyor.
Dünya